Laser điều trị ung thư da và tiền ung thư da

Tổng quan

Ung thư da là một bệnh lý tăng sinh bất thường và biến đổi hình thái của tế bào da, có thể xuất hiện ở mọi vị trí trên cơ thể nhưng ưu thế ở những vùng da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Ba loại ung thư da hay gặp nhất là: ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC), ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC), ung thư tế bào hắc tố (Melanoma).

Tiền ung thư da là những biến đổi tế bào da khiến chúng có nhiều khả năng phát triển thành ung thư. Bệnh lý hay gặp nhất là dày sừng ánh sáng, có xu hướng tiến triển thành ung thư biểu mô tế bào vảy nếu không điều trị sớm.

Các phương pháp điều trị hiện nay

• Phẫu thuật: là phương pháp hàng đầu được ưu tiên lựa chọn, phẫu thuật cắt bỏ tổn thương, phẫu thuật cắt rộng hoặc phẫu thuật Mohs. Tùy từng loại tổn thương, mức độ ác tính, giai đoạn bệnh, vị trí giải phẫu,…để lựa chọn phương pháp phẫu thuật
• Áp lạnh: Dùng bình xịt khí Nitơ lạnh để làm bỏng lạnh những mô bất thường. Các mô này sau đó hoại tử và bong dần ra khỏi bề mặt da
• Quang động học trị liệu: sử dụng thuốc và ánh sáng để tiêu diệt tế bào ung thư. Thuốc tiêm tĩnh mạch hoặc bôi lên da, thuốc sẽ được hấp thu ở tế bào ung thư nhiều hơn ở tế bào bình thường. Sau đó ánh sáng được chiếu lên da giúp thuốc được hoạt hóa và tiêu diệt các tế bào ung thư. Liệu pháp quang động học ít gây tổn hại cho các mô khỏe mạnh.
• Thuốc bôi: Imiquimod, Fluorouracil, Diclofenac, …, tác động qua cơ chế ức chế tổng hợp DNA của các tế bào bất thường, điều hòa miễn dịch tại chỗ.
• Laser: Sử dụng chùm tia laser để loại bỏ tổn thương. Gần đây, điều trị ung thư da và tiền ung thư da bằng laser được ví như một phương pháp phẫu thuật không dao, với mục đích thu nhỏ hoặc tiêu diệt tổn thương với ưu điểm chảy máu ít, đỡ sưng nề và sẹo hơn, quá trình lành thương nhanh làm giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Phương pháp laser trong điều trị

Laser xâm lấn

Chỉ định: Dày sừng ánh sáng, ung thư biểu mô tế bào đáy thể nông, ung thư biểu mô tế bào vảy tại chỗ.

Laser xâm lấn bao gồm: Laser CO2 và Laser Erbium YAG. Trong đó laser CO2 được áp dụng nhiều hơn và có nhiều bằng chứng hơn. Đối với laser Erbium YAG cho đến nay chỉ có rất ít nghiên cứu về hiệu quả trong điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy.

Laser CO2 hoạt động dựa trên nguyên lý bốc bay và quang đông tổ chức. Laser CO2 có thể mang lại kết quả tốt về loại bỏ tổ chức và hiệu quả thẩm mỹ cao đồng thời giúp giảm các biến chứng như chảy máu, nhiễm trùng. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất của phương pháp này đó là hạn chế trong việc kiểm soát mô u, đặc biệt với ung thư biểu mô tế bào vảy. Ung thư biểu mô tế bào vảy thường dày hơn và loạn sản hơn ung thư biểu mô tế bào đáy, với sự phân bố rộng hơn của các tế bào vảy không điển hình trong lớp thượng bì và trung bì. Vì thế laser CO2 chỉ nên được chỉ định trong điều trị tổn thương tiền ung thư, ung thư biểu mô tế bào đáy thể nông, ung thư biểu mô tế bào vảy tại chỗ.

Laser tác động mạch máu

Chỉ định: ung thư biểu mô tế bào đáy thể nông, kích thước nhỏ.

Laser tác động mạch máu thường dùng là laser màu xung (Pulse dye laser – PDL) và laser Nd-YAG 1064nm xung dài. Cơ chế: ung thư biểu mô tế bào đáy có nhiều thể; tuy nhiên, đặc điểm chung của tổn thương điển hình là tăng sinh mạch và giãn mạch, với mạch máu vừa giãn căng, vừa dễ vỡ. Laser mạch máu giúp tiêu diệt các mạch máu trong mô u, do đó cắt đứt nguồn nuôi dưỡng của khối u, làm chết khối u mà không cần tạo vết thương hở. Do đó, laser mạch máu đạt hiệu quả thẩm mỹ cao, thậm chí không để lại sẹo.

Mặc dù có bước sóng lý tưởng đối với sự hấp thụ của mạch máu, PDL lại có độ đâm xuyên tương đối nông so với bề mặt da. Vì thế, PDL có hiệu quả với ung thư biểu mô tế bào đáy thể nông và có đường kính dưới 1,5cm. Laser Nd-YAG 1064 nm xung dài có khả năng thâm nhập vào da sâu hơn 50% so với PDL, tuy nhiên lại có hệ số hấp thụ trong máu thấp hơn nhiều so với PDL, do đó đòi hỏi cường độ cao hơn để đạt tới tác dụng phá hủy mạch máu, dẫn đến làm tăng nguy cơ tác dụng phụ. Thực tế, một số nghiên cứu đã kết hợp cả PDL và laser Nd:YAG xung dài để điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy, nhằm mục đích khắc phục nhược điểm của cả hai phương pháp, đã cho thấy những kết quả khả quan. Tuy nhiên, giống như laser xâm lấn, laser mạch máu hạn chế trong việc kiểm soát toàn bộ mô u.

Kết luận

Việc sử dụng laser để điều trị bệnh lý tiền ung thư da và ung thư da mang lại những lợi ích tiềm năng, đó là giảm sự phá hủy mô lành, giảm chảy máu, thời gian lành vết thương ngắn hơn và ít sẹo hơn, khiến phương pháp này trở thành một lựa chọn điều trị thay thế đầy hứa hẹn cho những bệnh nhân có chống chỉ định với phẫu thuật. Tuy nhiên, hạn chế về khả năng kiểm soát mô u của laser khiến tỷ lệ tái phát với những khối u ác tính cao hơn phương pháp phẫu thuật, đặc biệt là phẫu thuật Mohs.

Tóm lại, liệu pháp laser cung cấp một lựa chọn điều trị thay thế cho bệnh lý tiền ung thư da và bệnh ung thư da tại chỗ, có độ ác tính thấp. Cần có những nghiên cứu sâu hơn để tối ưu hóa các thông số, xác định hiệu quả tối đa và theo dõi lâu dài đối với phương pháp laser trong điều trị bệnh lý tiền ung thư da và ung thư da.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Soleymani T, Abrouk M, Kelly KM. An Analysis of Laser Therapy for the Treatment of Nonmelanoma Skin Cancer. Dermatol Surg. 2017;43(5):615-624. doi:10.1097/DSS.0000000000001048

Shah SM, Konnikov N, Duncan LM, Tannous ZS. The effect of 595 nm pulsed dye laser on superficial and nodular basal cell carcinomas. Lasers Surg Med. 2009;41(6):417-422. doi:10.1002/lsm.20787

Shimizu I, Cruz A, Chang KH, Dufresne RG. Treatment of squamous cell carcinoma in situ: a review. Dermatol Surg. 2011;37(10):1394-1411. doi:10.1111/j.1524-4725.2011.02088.x

De Vries K, Prens EP. Laser treatment and its implications for photodamaged skin and actinic keratosis. Curr Probl Dermatol. 2015;46:129-135. doi:10.1159/000367958

Viết bài: THS.BS. Nguyễn Duy Nhâm - Khoa Laser và săn sóc da

Đăng bài: Phòng Công tác xã hội