Health Canada: Methotrexat và bệnh thiếu máu tán huyết

 Methotrexat là một loại thuốc chống chuyển hóa được sử dụng trong điều trị một số loại ung thư. Ngoài ra, Methotrexat còn được sử dụng trong điều trị các dạng vả bệnh nặng hoặc viêm khớp vảy nến, viêm khớp dạng thấp và viêm khớp dạng thấp seronegative. 

 Thiếu máu tán huyết là tình trạng các tế bào hồng cầu của người bệnh bị phá hủy nhanh hơn được tạo ra. Xét nghiệm máu thường cho thấy số lượng hồng cầu lưới (hồng cầu chưa trưởng thành) tăng lên và có thể tăng cả nồng độ bilirubin tự do trong huyết thanh, lactate dehydrogenase (LDH), trong khi haptoglobin huyết thanh giảm (hoặc không có). 

 Thiếu máu tán huyết gây ra do thuốc là một phản ứng có hại rất hiếm gặp nhưng có nguy cơ gây tử vong. Rất khó để xác định chính xác tỷ lệ mắc phải do khó có thể thiết lập được phương pháp chẩn đoán rõ ràng và xác định mối liên quan của phản ứng với một tác nhân cụ thể. 

 Bộ Y tế Canada đã xem xét theo dõi nguy cơ tiềm ẩn của thiếu máu tán huyết khi sử dụng Methotrexat. Từ ngày 23 tháng 11 năm 2022, Bộ Y tế Canada đã nhận được 7 báo cáo về biến cố này nghi ngờ có liên quan đến việc sử dụng Methotrexat. Hầu hết các trường hợp không báo cáo thông tin về chỉ định, liều lượng và dạng bào chế được sử dụng. Nhìn chung, các bài báo cung cấp thông tin còn hạn chế để đánh giá và một số có thể bị nhầm lẫn với các thuốc dùng đồng thời đã được biết đến với nguy cơ gây thiếu máu tán huyết.

 Hiện nay với các bằng chứng hạn chế, cần có thêm các báo cáo đầy đủ thông tin chi tiết hơn để đánh giá nguy cơ tiềm ẩn này liên quan đến việc sử dụng Methotrexat. Các nhân viên y tế nên báo cáo bất kỳ trường hợp thiếu máu tán huyết nào nghi ngờ có liên quan đến Methotrexat để hỗ trợ tiếp tục theo dõi và đánh giá nguy cơ này.

 Đồng thời, trước đó cơ quan Quản lý Dược phẩm Pháp (ANSM) thường xuyên nhận được báo cáo về các tín hiệu liên quan đến việc sử dụng Methotrexat hàng ngày ở những người bệnh được kê đơn Methotrexat đường uống 1 lần mỗi tuần. Các sai sót này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong. Để phòng tránh nguy cơ này, ngày dùng thuốc được khuyến cáo ghi rõ trong đơn, lọ thuốc và tờ hướng dẫn người bệnh. Dược sỹ và người chăm sóc người bệnh cần thận trọng khi cấp phát và sử dụng thuốc cho người bệnh.

1. Đối với bác sỹ:

- Ghi rõ một cách hệ thống trong đơn thuốc ngày sử dụng thuốc cố định trong tuần của bệnh nhân. Ngày này cần được thống nhất với người bệnh để tránh nhầm lẫn.

- Thận trọng với những người bệnh là người cao tuổi và/hoặc có vấn đề về nhận thức do có nguy cơ nhầm lẫn cao.

2. Đối với dược sỹ nhà thuốc:

- Đảm bảo người bệnh nắm rõ về cách dùng Methotrexat, nhất là số lần dùng

- Ghi rõ trong tờ hướng dẫn người bệnh và trên lọ thuốc ngày dùng và đưa tờ hướng dẫn cho người bệnh vào mỗi lần cấp thuốc.

3. Đối với dược sỹ ở các cơ sở y tế:

- Cấp phát tới các khoa phòng chăm sóc người bệnh, vào mỗi lần cấp phát Methotrexat, tờ hướng dẫn dành cho CSYT.

4. Đối với người chăm sóc bệnh nhân:

- Cần thận trọng bất cứ khi nào sử dụng Methotrexat đường uống cho người bệnh và đánh dấu lại ngày dùng thuốc.

- Để tờ hướng dẫn cùng chỗ với các thuốc dùng để điều trị cho người bệnh trong mỗi lần cấp thuốc.

5. Đối với người bệnh:

- Methotrexat được sử dụng 1 lần duy nhất mỗi tuần

- Ngày dùng thuốc trong tuần được thống nhất lựa chọn giữa người bệnh và bác sỹ, cần tuân thủ đơn thuốc và yêu cầu dược sỹ ghi rõ ngày dùng lên lọ thuốc và tờ hướng dẫn dành cho người bệnh.

- Khi có bất cứ thắc mắc nào, cần báo lại cho bác sỹ hoặc dược sỹ.

- Liên hệ ngay với bác sỹ hoặc cấp cứu y tế khi sử dụng quá liều Methotrexat. Tình trạng quá liều có thể dẫn đến 1 hay nhiều triệu chứng sau: bầm tím hoặc chảy máu không rõ nguyên nhân, mệt mỏi bất thường, sốt, loét hoạc viêm miệng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy nặng, phân sậm màu hoặc lẫn máu.         

Nguồn:

1.https://www.canada.ca/content/dam/hc-sc/documents/services/drugs-health-products/medeffect-canada/health-product-infowatch/january-2023/health-product-infowatch-january-2023.pdf

2. http://ansm.sante.fr/S-informer/Points-d-information-Points-d-information/Methotrexate-par-voie-orale-une-seule-prise-par-semaine-attention-aux-erreurs-Point-d-information

3. http://canhgiacduoc.org.vn/

Viết bài: Khoa Dược

Đăng bài: Phòng Công tác xã hội