Trichoscopy và ứng dụng trong chẩn đoán bệnh lý rụng tóc

Ngày đăng: 31/05/2017 Admin

Trichoscopy là kĩ thuật sử dụng dermoscopy để quan sát và đánh giá tình trạng của da đầu và tóc. Đây cũng là một kĩ thuật không xâm lân nhưng khá thuận tiện và có giá trị trong việc đánh giá và theo dõi bệnh lý của tóc và da đầu. Với thiết bị cầm tay, độ phóng đại thường là gấp 10 lần, còn với videodermoscope, độ phóng đại có thể đạt 1000 lần.

Da đầu bình thường được đặc trưng bởi các nang tóc mở chứa từ 2-3 sợi tóc trưởng thành tương tự như nhau về độ dày và màu sắc. Độ dày trung bình của sợi tóc khoảng 0.06mm, khoảng 10% sợi tóc trên da đầu là tóc tơ (vellus hair)

Các tổn thương da đầu và tóc trên trichoscopy:

1. Tổn thương nang tóc:

Tổn thương	Hình ảnh
Yellow dots: chấm vàng là nút sừng nang tóc chứa keratin và hoặc chất bã
Black dots: chấm đen, còn gọi là cadaverized hair, là nang tóc chứa sợi tóc bị đứt còn sót lại
Pinpoint white dots: chấm trắng là nang tóc và tuyến mồ hôi mở, dấu hiệu bình thường ở người da đen	.
Red dots: chấm đỏ là nang tóc mở rộng được bao quanh bởi mạch máu bị giãn và thoát hồng cầu	.

2.      Tổn thương trong nang tóc:

+       Honeycomb: lỗ rỗ tổ ong, là một rối loạn tăng sắc tố

+       Vùng trắng do xơ hóa

+       Vùng đỏ do viêm

3.      Tổn thương sợi tóc:

Tổn thương	Hình ảnh
Exclamation mark: tapering hair là tóc hình dấu chấm than, dài khoảng 1-2mm, phần ngọn tóc rộng hơn phần gốc tóc	.
Broken hair: tóc gãy	.
Vellus hair: tóc tơ, đường kính dưới 0.03 mm, dài <3mm	.
Coiled hair: tóc xoắn, là sợi tóc bị đứt gãy rồi cuộn tròn lại	.
Comma hair: tóc hình dấu phẩy là sợi tóc ngắn, hình chữ C	.
Corkscrew hair: sợi tóc ngắn, hình xoáy trôn ốc	.

Các bệnh lý rụng tóc trên trichoscopy

Rụng tóc kiểu hói (rụng tóc androgen): Chẩn đoán lâm sàng ở giai đoạn sớm đôi khi gặp khó khăn, đặc biệt ở nữ giới, cần phải dùng trichoscopy Vị trí đặc hiệu: vùng trán đỉnh Dấu hiệu sớm: đường kính sợi tóc đa dạng, phản ánh sợi tóc có xu hướng thu nhỏ lại. Khi tỉ lệ này trên 20% cần nghi ngờ rụng tóc kiểu hói 3 tiêu chuẩn chẩn đoán rụng tóc kiểu hói nữ: + >4 yellow dots trên 4 vi trường (độ phóng đại 70 lần) ở vùng trán + Đường kính tóc vùng trán nhỏ hơn ở vùng chẩm + Tóc tơ vellus hair hơn 10% ở vùng trán. Một vài tác giả cho rằng hơn 6 vellus hair ở vùng trán là dấu hiệu chỉ điểm của rụng tóc kiểu hói nữ giai đoạn sớm	.
Rụng tóc mảng: Trichoscopy rất hữu ích trong việc chẩn đoán và theo dõi điều trị rụng tóc mảng. Các dấu hiệu quan trọng là sợi tóc loạn dưỡng, chấm vàng và vellus hair mất sắc tố + Sợi tóc loạn dưỡng là chỉ điểm cho thấy giai đoạn anagen bị tổn hại, có liên quan đến mức độ hoạt động của bệnh, có thể xuất hiện tóc gãy, tóc hình dấu chấm than hoặc chấm đen. Tóc hình dấu chấm than là dấu hiệu đặc hiệu nhất của rụng tóc mảng cấp tính, nhưng cũng có thể thấy trong rụng tóc do hóa chất. Yellow dots xuất hiện ở giai đoạn cấp và mạn của rụng tóc mảng và phân bố khá đồng đều. Đây là dấu hiệu có độ nhạy cao nhưng độ đặc hiệu thấp trong rụng tóc mảng. Nó có thể xuất hiện trong các bệnh lý tóc khác như rụng tóc kiểu hói, lupus ban đỏ hình đĩa… Không quan sát được chấm vàng trên người da đen. + Mất sắc tố của vellus hair: khá phổ biến trong rụng tóc mảng, dấu hiệu cho thấy bệnh đang thuyên giảm Trichoscopy rất hữu ích để chẩn đoán rụng tóc mảng không rõ căn nguyên, một loại rụng tóc mảng cấp tính, lan tỏa, rụng toàn bộ tóc telogen mà không có mảng điển hỉnh, rất dễ nhầm với rụng tóc telogen effluvium hoặc rụng tóc kiểu hói. Chấm vàng và mất sắc tố của vellus hair là dấu hiệu gợi ý rụng tóc mảng không rõ căn nguyên.
Rụng tóc telogen effluvium: Mặc dù không có tiêu chuẩn nào về trichoscopy để chẩn đoán rụng tóc telogen effluvium nhưng có thể nghi ngờ khi có các dấu hiệu: nang tóc rỗng, sợi tóc mọc lại ngắn và đen…
Tật nhổ tóc (Trichotillomania) Bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ có thói quen nhổ, kéo tóc làm tóc rụng thành mảng không đều Dưới trichoscopy có thể thấy tóc gãy ở các độ dài khác nhau, phần ngọn của sợi tóc bị chẻ Các dấu hiệu khác: sợi tóc hình xoắn, hình chữ V (2 hoặc nhiều sợi tóc ở một đơn vị nang tóc bị đứt gãy với độ dài tương tự nhau), tóc hình tulip (sợi tóc ngắn, tăng sắc tố giống lá tulip ở phần ngọn tóc)…	.
Rụng tóc bẩm sinh hình tam giác (Congenital triangular alopecia) Là dạng rụng tóc không sẹo không rõ nguyên nhân, đặc trưng bởi vị trí tổn thương khu trú ở vùng trán và hoặc vùng thái dương với sự có mặt duy nhất của vellus hair. Dưới trichoscopy, quan sát thấy các nang tóc mở bình thường	.
Lichen planopilaris Là nguyên nhân phổ biến nhất gây rụng tóc sẹo. Lâm sàng đặc trưng là mảng rụng tóc không đều. Dưới trichoscopy thấy vắng các nang tóc mở, thay vào đó là các vảy màu trắng quanh nang tóc, tập trung chủ yếu ở bờ ngoại vi của mảng rụng tóc. White dots chỉ điểm cho nang tóc bị xơ hóa. Ở người da đen, có thể thấy mạng lưới sắc tố bình thường trong mảng rụng tóc, đó là thượng bì bình thường ở quanh nang tóc	.
Lupus ban đỏ dạng đĩa: Lupus ban đỏ dạng đĩa ở da đầu có hình ảnh lâm sàng đặc trưng là một hoặc nhiều mảng rụng tóc sẹo. Dưới trichoscopy thấy: · Red dots: phân bố quanh các nang tóc mở, cho thấy bệnh đang hoạt động nhưng tiên lượng tốt, tóc có khả năng mọc lại sau điều trị · Nút sừng nang tóc: phân bố ở quanh mảng rụng tóc sẹo Phân biệt với lichen planopilaris bằng dấu hiệu blue-gray dots	.

Tài liệu tham khảo:

· Errichetti E. and Stinco G. (2015). The practical usefulness of dermoscopy in general dermatology. G Ital Dermatol Venereol, 150, 533-46.

· Hu R., Xu F., Han Y., et al. (2015). Trichoscopic findings of androgenetic alopecia and their association with disease severity. J Dermatol, 42, 602-7.

Tin bài: BSNT. NGUYỄN THỊ KIM CÚC
Nguồn ảnh: Lacarrubba F., Micali G., and Tosti A. (2015).

Scalp dermoscopy or trichoscopy. Curr Probl Dermatol, 47, 21-32.
Đăng tin: Phòng CNTT&GDYT

Tin khác

U máu anh đào (Cherry hemangiomas)

Lichen chấm (Lichen nitidus)

Loét áp tơ (Aphthous stomatitis)

U hạt sinh mủ (Pyogenic granuloma)

Viêm cân cơ hoại tử (Necrotising fasciitis)

Bệnh nấm sporotrichosis (Sporotrichosis)

Viêm da dạng herpes (Dermatitis herpetiformis - Duhring-Brocq disease)

Viêm quầng (Erysipelas)

Phát ban đa dạng ở phụ nữ mang thai (Polymorphic eruption of pregnancy)

Phát ban đa dạng ở phụ nữ mang thai hay còn gọi là sẩn, mảng, mày đay và ngứa ở phụ nữ mang thai (pruritic urticarial papules and plaques of pregnancy- PUPPP) là tình trạng rối loạn viêm lành tính, hay gặp ở phụ nữ mang thai ở những tuần cuối thai kỳ hoặc ngay sau sinh. Trước đây tình trạng này còn được gọi là phát ban nhiễm độc ở phụ nữ mang thai hay phát ban nhiễm độc của Bourner khi mang tha