Dermoscopy trong chẩn đoán ung thư biểu mô đáy

Ung thư biểu mô đáy là ung thư da thường gặp nhất, chiếm 80-90% các ung thư da. Bệnh tiến triển chậm, điều trị hiệu quả nếu được phát hiện và chẩn đoán sớm.

Dermoscopy là phương tiện soi da, không xâm lấn, có tác dụng phóng đại và ghi lại hình ảnh tổn thương da từ 10-100 lần, có nhiều ứng dụng trong chẩn đoán bệnh lí da liễu, đặc biệt trên các tổn thương ung thư da. Bài này xin cung cấp thông tin về giá trị của dermoscopey trong chẩn đoán ung thư biểu mô đáy.

1.Đại cương

Ung thư biểu mô đáy là ung thư da thường gặp nhất, chiếm 80-90% các ung thư da. Bệnh tiến triển chậm, điều trị hiệu quả nếu được phát hiện và chẩn đoán sớm.

Dermoscopy là phương tiện soi da, không xâm lấn, có tác dụng phóng đại và ghi lại hình ảnh tổn thương da từ 10-100 lần, có nhiều ứng dụng trong chẩn đoán bệnh lí da liễu, đặc biệt trên các tổn thương ung thư da.

Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh vai trò của dermoscopy trên bệnh lí ác tính: ung thư hắc tố, ung thư biểu mô đáy, ung thư biểu mô vảy; tổn thương lành tính: nốt ruồi, bớt sắc tố, sày sừng da dầu, lichen phẳng…; bệnh da do kí sinh trùng: ghẻ, rậm mu, ấu trùng di chuyển…

Hiện nay, bệnh viện Da liễu trung ương chúng tôi đã và đang sử dụng máy Dermoscopy với độ phóng đại x10-x70 lần, phục vụ chẩn đoán sớm các bệnh lí ung thư, trong đó có ung thư biểu mô đáy và đạt được hiệu quả cao.

2.Dermoscopy trong chẩn đoán ung thư biểu mô đáy.

Ung thư biểu mô đáy trên lâm sàng có nhiều đặc điểm đặc trưng: tổn thương dạng u, mật độ chắc, bóng, hình ảnh hạt ngọc ung thư, bờ con trạch có thể kèm theo giãn mạch máu, xơ hóa, loét, tăng sắc tố.

Tiêu chẩn vàng chẩn đoán ung thư biểu mô đáy là giải phẫu bệnh: hình ảnh đám tế bào u có nhân kiềm tính, kích thước lớn, nhân chia tập trung thành từng đám được bao quanh bởi hàng tế bào xếp đều dạng rào dậu. Có thể kèm theo mạch máu xuất huyết, sung huyết, tăng sinh tổ chức xơ bao quanh khối u

Hình ảnh ung thư biểu mô đáy thể u trên lâm sàng đặc trung bởi tổn thương u chắc, bóng, hình ảnh hạt ngọc ung thư, bờ con trạch có tăng sắc tố	Hình ảnh mô bệnh học ung thư biểu mô đáy thể u lớn với các tế bào u tập trung thành đám bao quanh bởi tổ chức xơ và mucin.

Hình ảnh lâm sàng có độ nhạy và đặc hiệu khá cao, tuy nhiên đối với các trường hợp tổn thương không điển hình, tổn thương ở giai đoạn sớm, Dermoscopy là phương tiện cần thiết để phân loại và hỗ trợ chẩn đoán, giúp tăng tỉ lệ chẩn đoán đúng từ 66,8 %  lên 88,9 %.

Cách đọc tổn thương ung thư da nói chung hoặc tổn thương da trên dermoscopy bao gồm:

• Tổn thương sắc tố
• Tổn thương mạch máu
• Cấu trúc không phải là mạch mạch máu hoặc sắc tố.

Hình ảnh ung thư biểu mô đáy trên Dermoscopy có đặc điểm như sau:

• Tổn thương sắc tố: không có mạng lưới sắc tố điển hình, cấu trúc dạng lá cây, bánh xe nan hoa, ổ tăng sắc tố, cấu trúc hình cầu xám xanh, các chấm tăng sắc tố
• Tổn thương mạch máu: mạch máu giãn rộng, phân nhánh hình cành cây, mạch máu nhỏ, phân nhánh ngắn
• Cấu trúc không phải là mạch máu hoặc sắc tố: cấu trúc đường trắng, mô hình đồng tâm, cấu trúc hoa hồng, trợt, loét.

Hình ảnh mô hình hóa tổn thương ung thư biểu mô đáy trên Dermoscopy

Theo Menzies SW và cộng sự nghiên cứ trên hơn 100 tổn thương ung thư biểu mô đáy, đã đưa ra tiêu chuẩn chẩn đoán ung thư biểu mô đáy trên Dermoscopy như sau:

Tiêu chuẩn chính: thiếu mạng lưới sắc tố / mạng lưới sắc tố không điển hình và sự hiện diện của ít nhất một trong các đặc điểm.

• Giãn rộng các mạch máu dạng cành cây
• Hình ảnh cấu trúc dạng lá
• Ổ sắc tố xanh-xám
• Các cấu trúc hình cầu xanh-xám
• Cấu trúc hình bánh xe
• Loét và trợt
• Các cấu trúc đường sọc trắng, bóng

Hình ảnh mạch máu giãn rộng, phân nhanh dạng cành cây (mũi tên) và các cấu trúc khác: ổ sắc tố xanh xám, các chấm sắc tố, trợt	Hình ảnh các cấu trúc tăng sắc tố: dạng bánh xe nam hoa, cấu trúc hình cầu, cấu trúc dạng lá cây
Hình ảnh chất nền đỏ sữa, giãn mạch máu hình cành cây, mạch máu nhỏ phân nhánh ngắn	Hình ảnh đường trắng và cấu trúc hoa hồng

Bệnh viện Da liễu trung ương đã áp dụng dermoscopy nhằm phát hiện chẩn đoán ung thư biểu mô đáy sớm đạt được hiệu quả cao.

Chúng tôi xin chia sẻ 5 case lâm sàng được ứng dụng phương tiện Dermosopy để hỗ trợ chẩn đoán

Case 1: bệnh nhân nam 42 tuổi, tổn thương dạng u diển biến 8 tháng ở đỉnh đầu.	Hình ảnh trên dermosopy có giãn mạch máu hình cành cây, ổ tăng sắc tố xanh xám, không có mạng lưới sắc tố, chẩn đoán ung thư biểu mô đáy => Mô bệnh học chẩn đoán ung thư biểu mô đáy.
Case 2: bệnh nhân nữ 40 tuổi, tổn thương dát đỏ thâm nhiễn kèm các tổn thương milia vùng cánh mũi bên trái, đã được khám và chẩn đoán tổn thương lành tính trên lâm sàng.	Hình ảnh dermoscopy có giãn mạch máu hình cành cây, ổ, chấm tăng sắc tố, các vết trợt và tổn thương milia xem kẽ, hình ảnh ung thư biểu mô đáy => Mô bệnh học chẩn đoán ung thư biểu mô đáy.
Case 3: bệnh nhân nữ 48 tuổi, tổn thương vùng má trái, chẩn đoán nốt ruồi lành tính trên lâm sàng	Hình ảnh Dermoscopy có giãn mạch máu hình cành cây, cấu trúc tăng sắc tố dạng lá, ổ tăng sắc tố, loét trung tâm tổn thương => Mô bệnh học ung thư biểu mô đáy
Case 4: bệnh nhân nữ 72 tuổi, tổn thương vùng má phải, tổn thương nghi ngờ ung thư biểu mô đáy trên lâm sàng	Hình ảnh dermosopy có hình ảnh giãn mạch máu không điển hình, không có sắc tố, trợt da trung tâm. Loại trừ chẩn đoán ung thư biểu mô đáy trên lâm sàng => chẩn đoán tổn thương lành tính trên mô bệnh học
Case 5: bệnh nhân nam 70 tuổi, tổn thương vùng cổ có tăng sắc tố, bề mặt bóng lâm sàng nghi ngờ ung thư biểu mô đáy	Hình ảnh dermoscopy với hình ảnh tăng sắc tố dạng cuộn não kèm mạch máu dạng dấu phẩy => mô bệnh học tổn thương lành tính dày sừng da dầu

3.Kết luận

Ung thư biểu mô đáy là ung thư thường gặp, tuy nhiên có thể gặp khó khăn trên thực hành lâm sàng ở những trường hợp tổn thương nhỏ và không điển hình.

Dermoscopy là phương tiện hiện đại, được đưa vào sử dụng hỗ trợ các bác sĩ da liễu nhiều năm nay. Tại bệnh viện Da liễu trung ương, dermoscopy đã và đang được sử dụng để chẩn đoán các tổn thương ung thư, khối u lành tính, tổn thương viêm, không viêm và bệnh da do kí sinh trùng.

Dermoscopy trong chẩn đoán ung thư biểu mô đáy có độ nhạy, độ đặc hiệu cao giúp các bác sĩ chẩn đoán xác định ung thư biểu mô đáy, chẩn đoán loại trừ các tổn thương nghi ngờ khác, giúp bệnh nhân yêm tâm hơn khi được khám và điều trị bệnh.

Bài viết: BSNT Đặng Thị Lương.

Đăng bài: Phòng CTXH.