Bổ sung Vitamin và vi chất cho bệnh nhân rụng tóc

Rụng tóc là một vấn đề phổ biến trong chuyên ngành da liễu và là mối bận tậm của rất nhiều bệnh nhân. Trong quá trình phát triển của tóc, có rất nhiều yếu tố tác động thường xuyên, trong đó Vitamin và khoáng chất cũng đóng vai trò quan trọng. Vậy cần thiết bổ sung những vitamin và vi chất nào cho bệnh nhân rụng tóc?

1. Tổng quan về phát triển của tóc

Da đầu của con người chứa khoảng 100.000 nang tóc. Trong số này, 90% là trong giai đoạn anagen, nơi không có rụng tóc, đòi hỏi các yếu tố cần thiết, chẳng hạn như protein, vitamin và khoáng chất, để tạo ra mái tóc khỏe mạnh.

Hình 1: Chu kì phát triển của tóc

Hình 2: Các yếu tố tác động lên sự phát triển của tóc

Rụng tóc androgen (androgenetic alopecia), rụng tóc telogen (telogen effluvium), rụng tóc từng mảng (alopecia areata) là 3 loại rụng tóc không sẹo thường gặp nhất . Do đó bài trình bày của chúng tôi chủ yếu đề cập đến vai trò của vitamin và các vi chất đối với 3 loại rụng tóc này.

2. Vitamin A

Vitamin A đại diện cho một nhóm retinoids hòa tan trong chất béo bao gồm retinol, retinal và retinyl ester. Vitamin này có nhiều vai trò trong cơ thể như: thị lực, miễn dịch và sự phát triển biệt hóa của tế bào. Tuy nhiên, khi tiêu thụ quá nhiều hoặc bổ sung quá nhiều vitamin A có thể gây rụng tóc. Khi vượt quá liều 10.000 IU/ngày có thể gây ngộ độc.

Isotretinoin là dẫn xuất của vitamin A acid, thường sử dụng điều trị mụn trứng cá trên da cũng được báo cáo tác dụng phụ lên tóc, làm tăng số lượng tóc rụng nếu như dùng với liều cao và thời gian kéo dài.

3. Vitamin B

Phức hợp vitamin B bao gồm 8 chất vitamin hòa tan trong nước, substances—thiamine (B1), riboflavin (B2), niacin (B3), pantothenic acid (B5), vitamin B6, biotin (B7), folate, and vitamin B12 chúng đóng vai trò trong chuyển hóa tế bào. Thiếu hụt riboflavin, biotin, folate và vitamin B12 có liên quan đến rụng tóc.

Vitamin B2 (riboflavin) là thành phần của hai loại coenzyme quan trọng: flavin mononucleotide (FMN) và flavin adenine dinucleotide (FAD). FMN và FAD đại diện cho 90% riboflavin trong chế độ ăn uống, cả hai đều đóng vai trò trong sự phát triển và chức năng của tế bào trong đó có tế bào nang tóc, chuyển hóa chất béo và sản xuất năng lượng. Thiếu hụt Riboflavin hiếm gặp, có thể gây rụng tóc.

Vitamin B7 (biotin hoặc vitamin H) là một đồng yếu tố cho 5-carboxylase, enzym xúc tác các bước trong chuyển hóa axit béo, glucose và axit amin. Biotin cũng đóng vai trò trong việc sửa đổi histone, tín hiệu tế bào và điều hòa gen.

• Nhu cầu biotin: 30 mcg/ngày
• Ở người khỏe mạnh, chế độ ăn bình thường không thiếu Biotin
• Mức biotin thấp < 200ng/L, Bình thường: >400ng/l

Thiếu biotin có thể là di truyền hoặc mắc phải. Một số nguyên nhân mặc phải có thể gặp:

• Sử dụng thuốc: kháng sinh kéo dài, chống động kinh, isotretinoin, acid valproic.
• Ăn trứng sống: hạt avidin ức chế hấp thu biotin
• Kém hấp thu, nghiện rượu, bệnh lí đường tiêu hóa
• Phụ nữ có thai

Mặc dù các dấu hiệu thiếu hụt biotin bao gồm rụng tóc, tổn thương da và móng giòn, nhưng hiệu quả của biotin trong việc bổ sung cho tóc, da và móng còn cần thêm nghiên cứu quy mô lớn. Nên bổ sung biotin cho bệnh nhân có yếu tố nguy cơ hoặc bằng chứng thiếu hụt với liều 5-10mg/ngày.

Folate và Vitamin B12: Folate (Vitamin B9) là coenzyme trong quá trình tổng hợp axit nucleic và chuyển hóa axit amin. Vitamin B12 tham gia quá trình tổng hợp DNA, protein, chuyển hóa lipid và acid folic.

Nhu cầu (cho người trưởng thành)

• Vitamin B12: 2,4mcg/ngày
• Folate: 400mcg/ngày

Nguy cơ bị thiếu Folate và vitamon B12 thường liên quan đến chế độ ăn uống kém, nghiện rượu hoặc rối loạn kém hấp thu. Thiếu folate có thể gây ra thay đổi tóc như rụng tóc, tóc bạc sớm. Tổn thương da và móng cũng có thể gặp. Tuy nhiên vai trò của Folate và B12 còn chưa thực sự rõ ràng, các nghiên cứu đưa ra chưa thống nhất về vai trò của chúng.

3. Vitamin C

Vitamin C (hay axit ascorbic) là một chất chống oxy hóa mạnh ngăn chặn quá trình oxy hóa của lipoprotein nồng độ thấp và các gốc tự do gây tổn hại cho tế bào.

Vitamin C đóng một vai trò thiết yếu trong việc hấp thu sắt do tác dụng bắt giữ sắt tự do và giảm huy động sắt ở ruột. Do đó, lượng vitamin C rất quan trọng ở những bệnh nhân bị rụng tóc liên quan đến thiếu sắt.

Có thể bổ sung vitamin C thông qua chế độ ăn uống:  Trái cây họ cam quýt, khoai tây, cà chua, ớt xanh và cải bắp có nồng độ vitamin C đặc biệt cao. Mặc dù thiếu vitamin C thường gây bất thường tóc trên cơ thể, nhưng chưa có dữ liệu liên quan đến mức độ thiếu vitamin C và rụng tóc.

4. Vitamin D

Vitamin D là một vitamin tan trong chất béo được tổng hợp trong tế bào keratinocytes. Vitamin D thu được từ chế độ ăn uống hoặc tổng hợp ở da dưới tác động của ánh nắng mặt trời. Có bằng chứng mạnh mẽ cho thấy vitamin D có tác dụng chống viêm và điều hòa miễn dịch, do đó có thể cải thiện rung tóc mảng.

Vitamin D điều chỉnh sự tăng trưởng và biệt hóa của tế bào keratinocytes. Vai trò của vitamin D trong sự phát triển của tế bào nang lông được chứng minh bằng dấu hiệu rụng tóc ở bệnh nhân còi xương phụ thuộc vitamin DII.

5. Vitamin E

Vitamin E đóng vai trò cân bằng quá trình oxy hóa, từ đó bảo vệ hệ miễn dịch của cơ thể. Một số nghiên cứu lâm sàng có liên quan đến sự khác biệt oxy hóa / chống oxy hóa ở bệnh nhân rụng tóc mảng, do đó vai trò của vitamin E được nhắc đến, tuy nhiên chưa có dữ liệu ủng hộ mỗi liên quan vitamin E và rụng tóc mảng

Hình 3: Khuyến cáo bổ sung vitamin cho bệnh nhân rụng tóc

6. Sắt

Thiếu hụt dinh dưỡng phổ biến nhất trên thế giới là thiếu sắt. Mức ferritin huyết thanh (protein liên kết sắt) được coi là một chỉ số tốt của tổng lượng sắt dự trữ trong cơ thể và được dựa vào như một chỉ số trong nghiên cứu rụng tóc.

Thiếu sắt thường gặp ở phụ nữ bị rụng tóc. Tuy nhiên, mối liên quan của rụng tóc và mức độ ferritin huyết thanh thấp đã được tranh luận trong nhiều năm và chưa đạt được thống nhất.

7. Selen

Selen là một nguyên tố vi lượng thiết yếu cần thiết cho quá trình tổng hợp hơn 35 protein. Glutathione peroxidase (enzyme chống oxy hóa) phụ thuộc vào selen là đồng yếu tố. Thiếu hụt Selen xảy ra ở trẻ nhẹ cân và ở những người được nuôi dinh dưỡng đường tĩnh mạch hoàn toàn có thể liên quan đến hiện tượng tóc bạc sớm và rụng tóc.

Một thử nghiệm lâm sàng ở bệnh nhân ung thư buồng trứng trải qua hóa trị liệu cho thấy giảm rụng tóc đáng kể và các triệu chứng tiêu hóa khác ở những bệnh nhân được bổ sung Selen so với đối chứng. Các tác giả kết luận rằng bổ sung Selen là một biện pháp hỗ trợ trong hóa trị liệu.

Uống Selen với số lượng > 400 μg mỗi ngày có thể gây độc tính. Các triệu chứng ngộ độc selen cấp tính hoặc mãn tính bao gồm buồn nôn, nôn, giòn móng và đổi màu, rụng tóc, mệt mỏi, khó chịu và mùi hôi miệng.

8. Kẽm

Kẽm là một nguyên tố vi lượng thiết yếu của cơ thể cung cấp thông qua chế độ ăn uống. Rụng tóc là một dấu hiệu thường gặp của tình trạng thiếu kẽm, tóc mọc lại có thể thấy khi được bổ sung kẽm. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu khác cho thấy vai trò không rõ ràng của kẽm trong cải thiện tình trạng rụng tóc.

Hình 4: Khuyến cáo bổ sung vi chất cho bệnh nhân rụng tóc

Kết luận

Với vai trò của vitamin và khoáng chất trong sự phát triển nang tóc bình thường và chức năng tế bào miễn dịch, nhiều thử nghiệm được tiến hành để xác định hiệu quả của việc bổ sung vitamin và vi chất đối với sự phát triển của tóc. Tuy nhiên các bằng chứng còn chưa thực sự rõ ràng. Trường hợp có yếu tố nguy cơ và bằng chứng thiếu hụt là nhóm được khuyến cáo bổ sung vitamin và vi chất hàng ngày

Một chế độ dinh dưỡng đầy đủ, phù hợp với nhu cầu của cơ thể không chỉ giúp phòng ngừa các bệnh lý nói chung mà cũng có thể giúp cải thiện tình trạng da, tóc, móng.

Tài liệu tham khảo

1. Daulatabad D, Singal A, Grover C, Chhillar N. Prospective analytical controlled study evaluating serum biotin, vitamin b12, and folic acid in patients with premature canities. Int J Trichol. 2017;9(1):19–24.
2. Cheung EJ, Sink JR, English Iii JC. Vitamin and mineral deficiencies in patients with Telogen Effluvium: a retrospective cross-sectional study. J Drugs Dermatol. 2016;15(10):1235–1237
3. Gonul M, Cakmak SK, Soylu S, Kilic A, Gul U. Serum vitamin B12, folate, ferritin, and iron levels in Turkish patients with alopecia areata. Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2009;75(5):552
4. Lee S, Kim BJ, Lee CH, Lee WS. Increased prevalence of vitamin D deficiency in patients with alopecia areata: a systematic review and meta-analysis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2018;32(7):1214–1221
5. Vinton NE, Dahlstrom KA, Strobel CT, Ament ME. Macrocytosis and pseudoalbinism: manifestations of selenium deficiency. J Pediatr. 1987;111(5):711–7
6. Petru E, Petru C, Benedicic C. Re: ‘‘Selenium as an element in the treatment of ovarian cancer in women receiving chemotherapy’’. Gynecol Oncol. 2005;96(2):559 (author reply -60).

Bài viết: BSNT. Đặng Thị Lương

Đăng bài: Phòng CTXH